Na terenie całej Polski funkcjonuje ponad 1500 punktów darmowej pomocy i poradnictwa. Od początku 2019 roku z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz z nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego może skorzystać każda osoba, której nie stać na uzyskanie odpłatnej porady i która złoży stosowne oświadczenie.

Osoba uprawniona, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, składa pisemne oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów nieodpłatnej pomocy prawnej. Oświadczenie składa się osobie udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącej  nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

Nieodpłatna Pomoc Prawna

Od 1 stycznia 2019 roku zgodnie z przyjętą nowelizacją nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:

1. poinformowanie osoby fizycznej, zwanej dalej „osobą uprawnioną”, o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowoadministracyjnym lub
2. wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub
3. sporządzenie projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym
   i pism w toczącym się postępowaniu sądowoadministracyjnym, lub
4. nieodpłatną mediację ( w 2019 roku fakultatywnie, a od 2020 roku obligotoryjnie), lub
5. sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową. 

Nieodpłatna pomoc prawna nie obejmuje spraw związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowania do rozpoczęcia działalności.

Nieodpłatne Poradnictwo Obywatelskie

Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby
o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie  potrzeby, sporządzenie wspólnie
z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. W zakres poradnictwa obywatelskiego może wchodzić również nieodpłatna mediacja.

Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego odbywa się w punktach wyznaczonych przez powiaty, według kolejności zgłoszeń, po umówieniu terminu wizyty. Centralny numer w powiecie zawierciańskim: 32 45 07 122 czynny w każdy piątek w godzinach 8.00 – 10.00. Możliwym jest udzielenie pomocy prawnej osobie oczekującej w punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej bez uprzedniego umówienia terminu wizyty, jeśli nie koliduje to z harmonogramem przyjmowania interesantów, którzy umówili wizytę telefonicznie. Ustawa przewiduje także możliwość skorzystania z pomocy poza kolejnością, jeżeli uzasadniają to ważne powody. Zawsze poza kolejnością przyjmowane są kobiety w ciąży.

Edukacja Prawna

Ustawa przewiduje realizację działań z zakresu edukacji prawnej zmierzających
do zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa.  Od dnia 1 stycznia 2019 roku zadania
te są realizowane przez organizacje pozarządowe w ramach umowy na prowadzenie punktu poradniczego.

Edukacja prawna obejmuje działania edukacyjne zmierzające do zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa, dotyczące w szczególności upowszechniania wiedzy o:

• prawach i obowiązkach obywatelskich;
• działalności krajowych i międzynarodowych organów ochrony prawnej;
• mediacji oraz sposobach polubownego rozwiazywania sporów;
• możliwościach udziału obywateli w konsultacjach publicznych oraz procesie stanowienia prawa;
• dostępie do nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Zadania z zakresu edukacji prawnej mogą być realizowane w formach, które w szczególności polegają na opracowaniu informatorów i poradników, prowadzeniu otwartych wykładów
i warsztatów oraz rozpowszechnianiu informacji za pośrednictwem środków masowego przekazu i innych zwyczajowo przyjętych form komunikacji, w tym prowadzeniu kampanii społecznych.

Centralne podmioty i instytucje świadczące pomoc prawną

Rzecznik Praw Obywatelskich

https://www.rpo.gov.pl/

Rzecznik Praw Dziecka

http://brpd.gov.pl/

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Rzecznicy Praw Konsumenta

http://www.uokik.gov.pl/index.php

Rzecznik Ubezpieczonych

http://www.rzu.gov.pl/

Rzecznik Praw Pacjenta

http://www.bpp.gov.pl/

Inspekcja Handlowa

http://www.wiih.org.pl/

Państwowa Inspekcja Pracy

http://www.pip.gov.pl/pl/

Przydatne linki

• http://www.dziennikiurzedowe.gov.pl/dzienniki.html  - Strona internetowa dzienników urzędowych, w których publikowane są akty normatywne i niektóre akty prawne
• https://obywatel.gov.pl/ - dobre źródło informacji o usługach, które państwo świadczy dla obywateli. Możliwość korzystania - bez zgody właściciela serwisu - ze wszystkich umieszczonych tam treści i materiałów.
• http://isap.sejm.gov.pl/ - Internetowy System Aktów Prawnych – ISAP (darmowa baza ujednoliconych aktów prawnych prowadzona przez Kancelarię Sejmu RP)
• http://www.rcl.gov.pl/ - Rządowe Centrum Legislacji
• www.pokrzywdzeni.gov.pl - Strona internetowa, na której znajdują się informacje o prawach osób pokrzywdzonych przestępstwem, utworzonych w Polsce Ośrodkach Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem, „Informator dla pokrzywdzonego” oraz baza danych o instytucjach i organizacjach pozarządowych udzielających ofiarom przestępstw wsparcia psychologicznego i informacji prawnej,
  z podziałem na województwa
• http://ec.europa.eu/geninfo/legal_notices_pl.htm - informacja prawna na stronie Komisji Europejskiej
• http://www.niebieskalinia.pl/ - Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy
  w Rodzinie
• http://www.narkomania.gov.pl/portal - Krajowe Biuro Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii
• https://ems.ms.gov.pl/ - Krajowy Rejestr Karny, Krajowy Rejestr Sądowy oraz Monitor Sądowy i Gospodarczy
• https://ekw.ms.gov.pl/eukw/menu.do - Elektroniczne Księgi Wieczyste
• https://ems.ms.gov.pl/krs/wyszukiwaniepodmiotu - wyszukiwarka Krajowego Rejestru Sądowego
• http://isws.ms.gov.pl/ - Informator Statystyczny Wymiaru Sprawiedliwości
• http://www.mf.gov.pl/web/wp/abc-podatkow/kip/komunikaty - Krajowa Informacja Podatkowa

*opracowano na podstawie informacji Ministerstwa Sprawiedliwości https://darmowapomocprawna.ms.gov.pl/pl/